SULTAN-UL ENBİYA HZ. MUHAMMED MUSTAFA (SAV)
Hz. Muhammed (s.a.v.) 571 yılında Mekke’de doğdu. Doğumundan iki ay evvelbabası, altı yaşındayken de annesi vefât etti. Annesi vefat ettikten sonra Hz.Muhammed’i (sallallahu aleyhi ve sellem) dedesi Abdülmuttalib himaye etti. Abdülmuttalib, Hz. Muhammed’e (sallallahu aleyhi ve sellem) gereken ihtimamı gösterdi. Yanından hiç ayırmadı, ona baba şefkati ve sevgisinin eksikliğini hissettirmedi. Abdülmuttalib ölümünden önce, sekiz yaşında olan Hz. Muhammed’in (sallallahu aleyhi ve sellem) bakımını oğlu Ebû Tâlib’e vasiyet etti. Ebû Tâlib, Hz. Muhammed’i (sallallahu aleyhi ve sellem) çocuklarından daha fazla sevdi, onun uğurlu olduğuna inandı ve iyi yetişmesi için gayret sarfetti. Peygamber Efendimiz’in ikinci annem dediği hanımı Fâtıma bint Esed (r.a.) de ona kendi çocuklarından daha çok alâka gösterdi. Ebû Tâlib nübüvvetten sonra da yeğeninin yanında yer aldı ve kendisini korumak için elinden geleni yaptı.
HZ. ALİ (K.V)
Hz. Muhammed (s.a.v) Efendimizin İslam’a davetini kabul eden ilk erkektir. “Esedü’llahi’l-ğâlib: Allah’ın her zaman gâlip gelen kuvvetli arslanı” gibi lakapları vardı. Peygamber Efendimiz, Hz. Ali (k.v) Efendimize cehri zikri telkin etti. Hz. Ali (k.v) İslam Devleti’nin 656-661 yılları arasında halifeliğini yaptı. Hicret’ten yaklaşık 22 sene önce milâdî 600 yılında Mekke-i Mükerreme’de doğmuştur.
HASAN-I BASRÎ (K.S)
Tâbiînin ve bu devirdeki evliyânın en büyüklerinden olan Hasan-ı Basrî hazretlerinin künyesi Ebû Muhammed ve Ebû Said’dir. Aslen Basralı olduğu için Basrî ismiyle meşhur olmuştur. Tâbiînin ve bu devirdeki evliyânın en büyüklerinden olan Hasan-ı Basrî hazretlerinin künyesi Ebû Muhammed ve Ebû Said’dir. Aslen Basralı olduğu için Basrî ismiyle meşhur olmuştur. 641 (H.21) senesinde Medine-i Münevvere’de doğdu. 728 (H.110)senesinde Basra’da vefat etti. Kabri Basra’da Sâlihiyye adı verilen yerde olup sevenleri tarafından ziyaret edilmektedir.
HABİB-İ ACEMÎ (K.S)
Habib Acemî, künyesi Ebû Muhammed, nisbesi el-Basrî ve el-Acemî. Aslen İranlı ve ana dili Farsça. Bu yüzden el-Fârisî veya el-Acemî diye mâruf. Basra’da yaşadı. Önceleri tefecilikle uğraşan bir
sermayedardı. Her gün alacak tahsiline çıkardı. Para alamadığı
zamanlarda borçludan ayak kirası alırdı. Tevbe ederek Hasan
Basrî’nin talebeleri arasına katıldı. Tarikat silsilelerinde adı Hasan
Basrî’den sonradır. Vefatı 115/733.
DÂVÛD-İ TÂÎ (K.S)
İmâm-ı A’zam Ebû Hanîfe hazretlerinin ileri gelen talebelerinden. İsmi, Ebû
Süleymân Dâvûd bin Nâsır-i Kûfî’dir. Takvâ sahiplerinin büyüklerinden, kanâat
ehli olup, zâhidlerin (dinin emirlerini yerine getirenlerin) en meşhûrlarındandır.
Horasanlı’dır. Habîb-i Acemî’nin halifesi idi. Sultan Hârûn Reşîd ve diğer makam
sahiplerinin hediyyelerini kabûl etmezdi. Haramlardan, şüphelilerden,
mübahların fazlasından sakınan, pek çok ilimlere sahip bir zâtdır. 165 (m.
781)’de Bağdâd’ta vefât etti.
MA’RUF-U KERHÎ (K.S)
Bağdat’ın Kerh mahallesinde doğdu. Samerra yakınındaki Kerh-i Bacedda veya Şehrizor civarındakiKerhi Cüddan’dan olduğu da kaydedilmektedir. Bir rivayete göre Vâsıtlı Sâbiî bir ailenin oğlu olan Ma’rûfKerhi hazretleri’nin çocukluğunda ailesi tarafından hıristiyan bir hocaya teslimedildiği, teslis inancına karşı çıktığı için hocası kendisini dövünce ailesini terkedip kaçtığı, yıllar süren bu ayrılığı sırasında sekizinci İmam Ali Rıza ile karşılaştığı, onun vasıtasıyla müslüman olduğu, eve döndüğünde evlathasretiyle yanan anne ve babasının da ona uyup müslüman oldukları bütün kaynaklarda belirtilmektedir. Bazı kaynaklarda babasının adının Ali olarak geçmesi onun İslâmiyet’i kabul ettikten sonra bu adı almış olabileceğini akla getirmektedir.
SERİYYU’L SAKATÎ(K.S)
Adı Seriyy b. Mugalles, künyesi Ebu’l-Hasan, nisbesi es-Sakatî, Cüneyd el-Bağdadî’nin dayısı vemürşîdi. Ma’ruf el-Kerhî’nin talebesi. Bişr Hafî ve Haris Muhasibi ile çağdaş ve arkadaştır. Bağdat’ta tevhid ve ahval konusunda söz söyleyenlerin ilki ve Bağdatlı sofilerin önderi. Hadis rivayetiyle de meşgul olan ilk sofilerden. Bağdad çarşısında bir dükkanı vardı. Talebelerine ders okutur, halka vaaz veirşadlarda bulunurdu. Vefatı: 257/874’dir. Kabri Şüniziye’dedir.
ŞEYHÜL MEŞAYİH CÜNEYD-İ BAĞDADÎ(K.S)
İlim ve mârifette yüksek dereceye yükselmiş olan Cüneyd-i Bağdâdî, Rasûlullah efendimizin mânevî işâretiyle ilim öğretmeye başladı. Din ve fen ilimlerinde çok yüksek, zamânının büyüğü olan Cüneyd-i Bağdâdî, binlerce talebe yetiştirdi. Seyyid-üt-Taife yani tasavvuf büyüklerinin seyyididir. Sırrı Sakati hazretlerinin müridi ve yeğeni idi. Cüneyd bin Muhammed Hicri yıl 207 (m. 822)’de Nehâvend’de doğdu. Bağdâd’da büyüdü ve 298 (m. 911)’de 91 yaşında orada vefât etti.
EBUBEKİR ŞİBLÎ (K.S)
Büyük evliyâdan. Adı Ca’fer bin Yunus olup, künyesi Ebû Bekr’dir. 247 (m. 861) senesinde Samarra’da doğdu. Bağdâd’a gelip, buraya yerleşti. Cüneyd-i Bağdadînin talebesidir. Ayni zamanda Mâlikî mezhebinin fıkıh
âlimlerinden olup, İmâm-ı Mâlik’in Muvatta’sını ezbere bilirdi. Zamanının bir tanesi olan Ebû Bekr-i Şiblî 334 (m. 945) senesinin Zilhicce ayında vefât etti.
ABDULVÂHİD-İ TEMÎMİ (KS)
Abdulvâhid et-Temîmî Hazretleri, Tebe-i Tâbiîn devrinde Basra’da yetişen meşhur hadis, fıkıh âlimi ve evliyâlarındandır. Doğum ve vefat tarihleri kesin olarak bilinmemektedir. Abdulvâhid et-Temîmî Hazretleri Tâbiîn devrinde meşhur hadis ve fıkıh âlimlerinden ders alıp sohbetlerinde bulundu. Onlardan ders alarak kendini yetiştirdi.
EBU’L FEREC TARSUSÎ(K.S)
Evliyanın büyüklerinden olan Eş-Şeyh Yusuf Tarsusi Hz.leri zamanının bir tanesi idi… Tasavvufa intisabı Abdulaziz Temimi Hz.lerinin sohbetleriyle olmuştur. Şeyh Abdulaziz Hz.lerine intisab eden ve usul-i zikri O’ndan alan Şeyh Yusuf, kısa zamanda Mürşidinin himmetine nail oldu. Mânâ yolunda pek üstün derecelere kavuştu
EBU’L HASAN ALİ MUHAMMED (K.S)
Evliyanın büyüklerindendir Tasavvufta en yüksek dereceler sahibi olan Ebül Ferec Yusuf Et Tarsusî(k.s) Hz.leri’nin meclisine can atıp Tasavvufu (Tarikatı) telkin aldı ve doğu evliyâsının birçoklarına kavuşup
görüştü. Yüce makamlara üstün ahlâk ve davranışlara sahib oldu. Allah-ü Teâlâ (c.c.) Hz.leri’ne yakın olmaktan bahsedilince sözü O (k.s.) alır, velâyetin üstünlük ve hükümleri O’nun (r.a.) dilinden dinlenirdi. O (r.a.), Allah-üTeâlâ (c.c.) Hz.leri’nin ölü kalbleri diriltmek, karanlık gönülleri aydınlatmak, hikmetli sözleri söylemek, Allah (c.c.) Hz.leri’nin kullarını
yetiştirmek için vazifelendirilen bir kimseydi.
GAVSU’L AZAM ABDULKÂDİR GEYLÂNÎ (KS)
Şeyh Abdülkadir Geylânî k.s. bugünkü İran’ın Gilan bölgesine bağlı Neyf köyünde hicrî 470 (miladî 1078) yılında doğar. Anne tarafından seyyid, baba tarafından şeriftir. Babası Seyyid Musa ceddinin izinde yürüyen sâlih zâtlardandır. Annesi Ümmülhayr Fatıma hanım istikamet sahibi kadın velîlerdendir. Abdülkadir Geylânî k.s.’ye “her şeye gücü yeten, Kadir olan Allah’ın kulu” manasına gelen Abdülkadir ismi, anne ve babasının ileri yaşlarında iken doğmuş olmasına telmihen verilmiştir. Seyyid Abdülkadir erken yaşta babasını kaybederek yetim kalır ve hamîliğini dedesi Ebu Abdullah Savmaî üstlenir
ABDURREZZAK CÎLÎ (KS)
Hanbelî mezhebi fıkıh ve hadîs âlimlerinin büyüklerinden vâiz. İsmi, Nasr bin Abdürrezzâk bin Abdülkâdir-i Geylânî el Bağdâdî olup, künyesi Ebû Sâlih, lakabı İmâdüddîn’dir. Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerinin torunudur. Hanbelî mezhebinde ilk Kâdı’l-kudâtdır. 1169 (H.564) senesi Rebî’ul-âhır ayının 24. günü seher vaktinde doğdu. 1236 (H.633) senesi Şevvâl ayının 16. günü vefât etti. Câmi-i Kasr’da cenâze namazı kılındı. İdârecilerden, âlimlerden ve diğer insanlardan, çok
kalabalık bir cemâat toplandı. Herkes, tabutunu biraz olsun taşıyabilmek için can atıyordu. İmâm-ı Ahmed bin Hanbel hazretlerinin türbesinde defnolundu.
NUREDDİN BASRÎ (KS)
Ariflerin meşhurlarından, evliyanın büyüklerindendir. Şam şehrinde yaşamış ve Meşayıh-ı Kadiriyye’nin önde gelen Mürşid-i Kamillerinden olarak anılmıştır. Eş-Şeyh Nureddin Şami k.s Hz.leri 1320 li yıllarda dünyaya gelmiş ve 1390 sonlarında vefat etmiştir. Tam bir sıdk ve gayretle tasavvuf yolunda çalışarak, Mürşidi Yahya el-Basri (k.s) Hz.lerinin himmetiyle kısa sürede seyrini tamamladı…Herkese örnek olan bir Veli, gönlü Hakk aşkıyla yanık bir zattı…Sohbetleriyle ve halleriyle zamanında önde gelen şahsiyetlerdendi. Her an Zikrullah ile safadaydı. Himmeti ali, teveccühü seri, tasarrufu kuvvetliydi. Şam bölgesi velileri arasında
mümtaz bir yeri vardı. Teveccüh nurlarıyla çölleri ve içindekileri aydınlattı. O bölgede bir hidayet meşalesi olmuştu. İnsanlar O’nun sözlerinden, hallerinden, nasihatlerinden faydalanırlardı. Ruhaniyetine selam olsun.Allah (c.c) şefaatine nail eylesin.(Kaddesallahu sırrah’ul aziz)
BURHANEDDİN ZENCERÎ (KS)
Âriflerin ileri gelenlerinden, büyük Mürşid, Hakk dostu Şeyh Burhaneddin Hz.leri Irak bölgesinde yaşamış Meşâyıh-ı Kirâm Efendilerimizdendir. 14. yy başlarında doğmuş ve yine aynı yüzyıl sonlarında Hakk’a yürümüştür.Kâdirî yolundan sülûku Şeyh AbdurRahman-il Haseni (k.s) hz.lerinden tamamlamıştır. Gayet hoş sözlü, tatlı dilli, firâseti kuvvetli bir zâttı. Diğer bölgelerden akın akın ziyaretine gelir,feyz alınırdı. Hakk aşkıyla dopdolu bir veli idi. İlm-i ledünde bahr-i muhit idi. Berrak bir feyz deniziydi. Zikir ve Kur’an gıdası, sünnete uymak nûru idi. Zamanın Kutublarından biri de bu zat-ı şerif idi. Rûhâniyetine selâm, himmeti hazır olsun.Allah (c.c) şefaatine nâil eylesin .(Amin)
MUHAMMED HÜSEYİN İZMİRÂNÎ (KS)
Seyyid Abdûlkâdir Geylânî Kaddesallahu Sırruh hazretlerinin soyundandır. Kendisi hakkında fazla bir bilgiye sahip değiliz. Bağdat’ta Abdûlkâdir Geylânî Kaddesallahu Sırruh hazretlerinin türbe-i saadetlerinde nakibul eşraf ve Kadiriye vakfı mütevellisi olarak vazife yapmıştır. Soyunun kendisine verdiği güzellikle insanları irşad vazifesini sürdürmüş. Pek çok kimsenin Allah Celle Celaluhü hazretlerine ulaşmasına vesile olmuştur.
Cenabı Hak Hazretleri rütbe-i mübareklerini daha da aziz ve âli, himmet ve teveccühlerinden de ziyadesiyle hisseyab eyleye, âmin
AHMET HİNDİ LAHORÎ (KS)
Evliyanın büyüklerinden, Arif-i Billah Şeyh Ahmed Hindül Lahuri (k.s) Hzleri, sadat-ı kiramdan Şeyh Abdürrezzaku’l-Hamevî (k.s) Hzlerinin neslindendir. Bu zat da Pir Abdülkadir Geylani (k.s.a) Efendimizin mübarek ahfadındandır. Şeyh Ahmed (k.s) Hz.leri manevi alemde yüce bir şahsiyyettir. Tomar-ı turuk-u Aliyede geçen anlatışla kendisi zamanın en büyük Kutublarından idi. Manevi bir işaretle Hindistan’danBağdat’a, oradan Karadağ’a gelerek Şeyh Mahmud (k.s) Hz.lerini irşad etmiş, emaneti kendisine devretmiştir. Keşf-ü kerameti zahir bir zat idi. Kendisinin şehid edileceğini bildirmiş ve bildirdiği şekilde şehid edilmiştir. Türbesi ziyaretgahtır. Allah (c.c) şefaatine nail eylesin. Amin.
Abdurrahman Halisi Tabânî Kerkükî (K.S)
Tarikat-ı aliyye-i Kadiriye’ye sülük edip babasının terbiyesi altında mücâhede, riyazet, İbadet ve taat ile meşgul oldu. Hazreti Şeyh Tarikat-ı aliyye-i Kadiriye’de seyr-i sulük, kelime-i tevhîd ve ism-i celâlle kasr etmek suretiyle yeni bir ictihad ve usûl tesis etmiştir. Bu münasebetle Tarikat-ı Kâdiriye’de “Halisiyye” namıyla bir şube meydana gelmiştir. Şeyh Abdurrahman (k.s) Hazretleri hicri 1212 (m. 1797) yılında Kerkük’te doğdu, İlk tahsilini burada, babası Ahmed Talabânî (k.s) Hazretlerinin yanında yaptı.
EŞŞEYH ESSEYYİD HACI MUHAMMED BABA (K.S.)
Elazığ’ın Hazar gölü kenarındaki Kürklü Köyü’nden Gafur Oğullarından Ahmet oğlu Hacı Muhammed Baba Hz.leri ne zaman doğdu, gençliği yani çocukluk zamanı nasıl geçti, Hacı Ömer Hüdai Baba Hz.leriyle nerede ve nasıl tanıştığı
hakkında bir bilgiye sahip değiliz. Şu kadarını duyup öğrendik, Hacı Muhammed Baba Hz.leri, kendi köyü Kürklü’den kendisine ait gayrimenkulü satarak zahiren de daha yakın olmak maksadıyla Köğenk’e gelme isteği, sevgili Şeyhi Hacı Ömer Hüdai Baba Hz.leri tarafından kabul edilir.
Şeyh Haydar Baba (K.S)
Kutb-u Zaman Vâsıl Rahmeti Rahman Şeyh Hacı Haydar Paluvi (KS) Hazretleri, Kâdiriyye Tarikatı’nın Haydari Kolunun kurucusudur. Aynı zamanda Nakşibendî tarikatının Halidiye kolundan İcazetlidir. Haydar Baba (k.s) 1906 yılında Palu’da dünyaya gelmiştir. Haydar Baba’nın (k.s) ataları Hz. Hüseyin’e (r.a) dayanmakta olup seyyiddirler.
Şeyh Cemil Baba (K.S)
Yaşadığı dönemler de çok büyük sıkıntılar çekmesine rağmen tebliğ ve irşad görevine çok önem verirdi. Şeyh Haydar Baba’dan (k.s) 1960 yılında Kâdiri ve Nakşibendi tarikatlarından icazet aldı. Şeyh Cemil Efendi (k.s) 1932 yılında Elazığ’ın Palu ilçesinde doğdu. Şeyh Haydar Baba’nın (k.s) büyük oğluydu. Cemil Baba’nın (k.s) ataları Hz. Hüseyin’e (r.a) dayanmakta olup seyyiddirler. Baba Sultan (k.s), Hem Dünyaya hem de ahirete çalışılmasını isterdi. “Bir İnsan çift ayakla yürür, bir kuş çift kanatla uçar.”